Với vai trò thanh niên xung kích đi đầu trong các hoạt động của mình, Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh huyện Văn Yên đã đề cao nhiệm vụ giáo dục ý thức giữ gìn, phát huy bản sắc dân tộc cho đoàn viên thanh niên. Huyện đoàn Văn Yên đã lập kế hoạch chủ động phối hợp với Phòng Văn hóa Thông tin huyện cùng các nghệ nhân ở các địa phương triển khai các hoạt động dạy hát dân ca và các điệu múa của các dân tộc, lồng ghép trong các buổi sinh hoạt đoàn nên từ nhiều năm nay những buổi sinh hoạt của các cơ sở Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh huyện Văn Yên (Yên Bái) không chỉ sôi nổi bởi những hoạt động đoàn thường niên; những ý kiến đóng góp, các cuộc trao đổi kinh nghiệm để phát triển kinh tế-xã hội của địa phương, hoặc các buổi họp triển khai thực hiện chỉ thị, nghị quyết của đảng, đoàn các cấp, mà còn sinh động, hấp dẫn bởi những làn điệu dân ca, và những điệu múa của đồng bào các dân tộc.

Mặc dù chịu ảnh hưởng của cuộc sống hiện đại, nhưng người dân nói chung cũng như thanh niên các dân tộc Tày, Nùng, Dao, Mông… trên địa bàn huyện Văn Yên vẫn thường xuyên mặc trang phục dân tộc, sử dụng ngôn ngữ của dân tộc mình trong đời sống hàng ngày. Đoàn viên, thanh niên luôn là lực lượng nòng cốt trong việc xây dựng đời sống văn hóa mới ở khu dân cư. Nhiều nghi thức cưới xin, phong tục tập quán đặc sắc, phù hợp vẫn được nam nữ thanh niên dân tộc thiểu số tuân thủ theo nghi thức truyền thống. Bên cạnh đó, các lễ hội truyền thống được tổ chức vào các dịp đầu xuân cũng luôn thu hút đông đảo thanh niên tham gia.

Trao đổi với chúng tôi ông Hà Xuân Đông, Giám đốc Trung tâm Văn hóa-Thể thao và Du lịch huyện Văn Yên cho biết: “Thực hiện Cuộc vận động Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư được triển khai rộng khắp ở các thôn bản, khu phố. Từ 2005 đến nay trên địa bàn huyện đã có 312/312 thôn bản có nhà văn hóa, trong đó 261/261 làng văn hóa đạt chuẩn quốc gia và đội văn nghệ thường xuyên hoạt động có định hướng và hướng dẫn của Phòng, Trung tâm Văn hóa-Thể thao và Du lịch huyện. Nổi bật là Đội văn nghệ xã Châu Quế Thượng do nghệ nhân dân gian Đặng Thị Thanh dân tộc Xa Phó người được mệnh danh là người “giữ hồn văn hóa dân tộc” làm đội trưởng đã duy trì nề nếp sinh hoạt từ nhiều năm nay. Đội văn nghệ hoạt động thường xuyên, mỗi tuần ba buổi, thu hút được đông đảo thanh niên và bà con các dân tộc tham gia sinh hoạt, tạo nên không khí vui vẻ, phấn khởi, đoàn kết trên đỉnh Châu Quế Thượng.”

Nghệ nhân Hoàng Thị Quán, dân tộc Tày ở Thôn Làng Chiềng xã Ngòi A, cho biết: “Trong các buổi sinh hoạt đoàn của thanh niên ở địa phương, tôi thường được Bí thư Đoàn xã Ngòi A Cầm Văn Luận mời phối hợp cùng với cán bộ văn hóa của Phòng văn hóa huyện dạy cho các em những điệu múa, bài hát truyền thống mang bản sắc của dân tộc mình… Tôi mong muốn các em sẽ là lớp kế cận để giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc mình”. Bà chia sẻ: “Then là cuộc sống của người Tày, bởi then là những khúc hát sử dụng trong việc cúng chữa bệnh, giải hạn, cầu mùa, cấp sắc… tiếng hát then làm cho con người có thêm niềm tin yêu cuộc sống, giai điệu của hát then mênh mang, chứa đựng nỗi lòng của người hát. Những câu hát, điệu múa từ lâu đời đã trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu được với những người dân nơi đây nhưng theo thời gian, nhiều người cũng không còn “mặn mà” với những câu hát, điệu múa của dân tộc mình nữa. Vì thế tôi muốn góp phần nhỏ bé của mình để truyền dạy giữ gìn lại cho con cháu mình những nét văn hóa đặc sắc, riêng có của dân tộc mình”.

Phong trào học hát dân ca trong các buổi sinh hoạt đoàn không chỉ thu hút đoàn viên thanh niên mà còn thu hút cả lứa tuổi thiếu niên nhi đồng. Tại các buổi sinh hoạt này, các em được các bà, các chị dạy cho những bài hát, điệu múa truyền thống. Em Hoàng Thị Diệp, 13 tuổi ở thôn Làng Chiềng, xã Ngòi A là người rất am hiểu và hát rất hay làn điệu dân ca Tày như điệu hát then, khắp then. Không giấu được niềm vui xen lẫn tự hào Diệp cho biết: “Trong các buổi sinh hoạt đoàn ở thôn, em đã được các nghệ nhân dạy cho rất nhiều điệu múa đẹp và những bài hát hay. Em đã thuộc hầu hết các điệu hát, múa của dân tộc mình và cũng tham gia biểu diễn các điệu hát múa truyền thống ở nhiều hội diễn, hội thi ở cấp huyện và cấp tỉnh. Được tham gia vào các buổi sinh hoạt đoàn như thế em thấy rất vui và bổ ích.”

Phong trào học hát dân ca trong các buổi sinh hoạt của đoàn viên, thanh niên có sức lan tỏa rộng khắp tới nhiều cơ sở đoàn trên địa bàn huyện. Đến nay, huyện Văn Yên đã có 27 cơ sở đoàn thực hiện lồng ghép dạy hát dân ca trong các buổi sinh hoạt đoàn như Đoàn thanh niên các xã: Đại Sơn với Đội văn nghệ của anh Bàn Văn Vương, dân tộc Dao; xã Nà Hẩu với đội văn nghệ của anh Sèng cán bộ văn hóa xã và anh Sùng A Chùa; xã Ngòi A với đội văn nghệ của anh Cầm Văn Luận, Bí thư đoàn xã... Anh Phương Quốc Khải, Phó Bí thư Huyện đoàn Văn Yên, cho biết: “Chúng tôi đã lồng ghép việc truyền dạy các điệu múa, hát truyền thống của các dân tộc vào các buổi sinh hoạt đoàn ở các địa phương. Kết quả bước đầu thu được cũng khá tốt. Đoàn viên thanh niên ở các cơ sở đoàn đã hiểu rõ hơn và biết nhiều hơn các điệu múa, hát riêng có của dân tộc mình, đồng thời cũng hiểu rõ hơn những nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc khác và quan trọng hơn họ đều say mê và hứng thú tham gia các buổi sinh hoạt. Nội dung các buổi sinh hoạt đoàn giờ đây đã sinh động, hiệu quả và phong phú hơn, thu hút nhiều đoàn viên thanh niên tham gia”.

Việc lưu giữ, bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc thông qua việc lồng ghép nội dung dạy múa hát dân ca trong các buổi sinh hoạt của đoàn thanh niên trên địa bàn huyện Văn Yên bước đầu đã đạt được kết quả đáng khích lệ. Đây thực sự là một cách làm hay, cần được nghiên cứu và nhân rộng để thực hiện thắng lợi Nghị quyết Trung ương Đảng lần thứ 5 Khóa (VIII) về Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Bình Minh