Sau báo cáo giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội do Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu trình bày nêu rõ: Đầu tư công cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn đã góp phần phát triển kinh tế đất nước, đảm bảo an ninh lương thực quốc gia. Kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội ngày càng được tăng cường và hoàn thiện, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn theo hướng hiện đại; từng bước giải quyết việc làm, giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội ngày càng tốt hơn, đời sống vật chất, tinh thần đối với nông dân ngày càng được cải thiện. Các chính sách đã tác động rất lớn đến sự phát triển kinh tế-xã hội nông thôn, chuyển đổi cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp và cơ cấu lao động, tạo nhiều việc làm, nâng cao năng suất, hiệu quả lao động, góp phần tích cực vào công cuộc xóa đói giảm nghèo... Người nghèo đã được hỗ trợ cải thiện một bước về điều kiện sống, tiếp cận tốt hơn các chính sách và nguồn lực hỗ trợ của nhà nước và cộng đồng cho phát triển kinh tế, tạo việc làm và tăng thu nhập; một số nhu cầu xã hội thiết yếu của người nghèo cơ bản được đáp ứng…

Ý kiến của các đại biểu cho rằng mặc dù đã đạt được những thành tựu to lớn song chưa thực sự vững chắc, tính cạnh tranh chưa cao. Báo cáo giám sát đã chỉ rõ những hạn chế, yếu kém cần quyết tâm rất cao và tập trung khắc phục trong những năm tới như nguồn lực đầu tư cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn còn thiếu so với nhu cầu; công tác lập và thực hiện quy hoạch chưa sát thực tế. Tình trạng đầu tư dàn trải, kéo dài, hiệu quả sử dụng vốn chưa cao. Công tác giảm nghèo chưa thực sự bền vững... Số lượng văn bản quy phạm pháp luật được ban hành quá nhiều, tính ổn định chưa cao, nhiều nội dung bị sửa đổi, bổ sung nhiều lần hoặc thay thế, gây khó khăn trong triển khai thực hiện.

Trong bối cảnh nguồn lực thiếu, công tác quy hoạch lại chưa sát thực tế, tình trạng đầu tư dàn trải, kéo dài, hiệu quả sử dụng vốn chưa cao, công tác giải ngân mục tiêu quốc gia còn chậm, nặng cơ chế xin - cho, một số văn bản còn chồng chéo, lồng ghép, cơ chế phân cấp thiếu đồng bộ, chưa sát thực tế từng vùng, miền dẫn đến hiệu quả thực hiện chưa cao. Về nguồn vốn đầu tư cho tam nông, đến nay mới đáp ứng 55% nhu cầu và chủ yếu tập trung xây dựng hạ tầng, trong khi đầu tư cho khoa học, khuyến nông đạt thấp, dẫn đến hiệu quả, chất lượng không cao. Còn thiếu những chính sách mang tính đột phá cho sự phát triển như chính sách khoa học công nghệ, thúc đẩy thị trường, chế biến nông sản để tăng hiệu quả và tính cạnh tranh. Nguy cơ phát sinh nghèo và tái nghèo khu vực nông thôn vẫn còn ở mức cao. Cơ chế phân cấp về quyết định đầu tư và phân bổ vốn còn thiếu các biện pháp đồng bộ, thiếu kiểm tra, kiểm soát, dẫn đến tình trạng phê duyệt quá nhiều dự án đầu tư mà không tính đến khả năng về nguồn vốn.

Ðể nâng cao chất lượng phát triển khu vực tam nông trong thời gian tới, các đại biểu đề nghị Quốc hội, Chính phủ cần khẩn trương hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan khu vực tam nông; xây dựng chính sách phát triển thị trường; tăng đầu tư cho khoa học công nghệ phục vụ nông nghiệp; có chính sách phù hợp phát triển vùng miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Sau khi nghe nhiều đại biểu Quốc hội phát biểu ý kiến, các Bộ trưởng: Giàng Seo Phử, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Cao Ðức Phát, Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Vương Ðình Huệ, Bộ trưởng Tài chính đã phát biểu ý kiến, làm rõ thêm các vấn đề được các đại biểu quan tâm. Bộ trưởng Giàng Seo Phử đề nghị Quốc hội, Chính phủ cần đánh giá sâu sắc hơn về nông nghiệp, nông dân, nông thôn và có Nghị quyết chuyên đề về vấn đề này. Sắp tới cần tập trung đầu tư cho tam nông, trong đó đặc biệt chú ý vùng miền núi, dân tộc và rà soát chính sách hỗ trợ người nghèo để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp, khắc phục tình trạng ỷ lại vào sự đầu tư của nhà nước. Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc cho rằng, chính sách đầu tư vào Tam nông ban hành nhiều, nhưng chồng chéo nên cần phải rà soát lại chính sách và cần phải tập trung đánh giá lại chính sách. Từ đó, ban hành những chính sách mới trong giai đoạn tới. Qua đó, Ủy ban Dân tộc đề nghị có một chương trình riêng để thực hiện phát triển kinh tế-xã hội đối với các xã đặc biệt khó khăn vùng ATK và vùng biên giới giống như Chương trình 135 trước đây, góp phần xóa đói, giảm nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang phối hợp với các bộ liên quan thực hiện chỉ đạo của Chính phủ xem xét, đề xuất điều chỉnh một số tiêu chí và hướng dẫn thực hiện các tiêu chí khác sát hơn với điều kiện từng vùng. Cùng với việc tăng cường đầu tư cho sự phát triển, cũng cần tăng đầu tư để hỗ trợ các hộ nghèo, các vùng nghèo còn nhiều khó khăn. Bộ trưởng nhất trí với các ý kiến về việc tăng cường quản lý để nâng cao hiệu quả đầu tư công cho nông nghiệp, nông thôn, nâng cao chất lượng quy hoạch, gắn với nguồn lực, cơ chế chính sách thực thi, tăng cường phân cấp quản lý quy hoạch và đầu tư, đi đôi với tăng cường giám sát ở cấp cơ sở với sự tham gia của người dân.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Vương Đình Huệ khẳng định trong 5 năm 2008-2012, dự toán chi đầu tư cho nông nghiệp, nông thôn tăng bình quân 18,2%, cao hơn tốc độ tăng chi đầu tư chung của cả nước. Thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ trình Chính phủ để báo cáo Quốc hội tăng chi đầu tư cho khu vực nông nghiệp, nông thôn, điều tiết phân bổ ngân sách nhà nước đảm bảo lợi ích của các địa phương có điều kiện phát triển công nghiệp, cũng như các địa phương thuần nông, tăng cường phân cấp thu chi cho địa phương kể cả cho cấp huyện và xã.

Bộ Tài chính dự kiến trình Chính phủ tiếp tục thực hiện chính sách ưu đãi về tiền thu sử dụng đất, thuế giá trị gia tăng, thu nhập doanh nghiệp, nhằm khuyến khích đầu tư các dự án áp dụng công nghệ cao, công nghệ chế biến nông sản thực phẩm sau thu hoạch, dự án đầu tư vào các vùng đặc biệt khó khăn… Tiếp tục dành nguồn vốn ưu đãi cho nông nghiệp, nông thôn thông qua chương trình kiên cố hóa kênh mương, đường giao thông nông thôn, cơ sở nuôi trồng thủy sản, cơ sở hạ tầng thủy lợi cho cánh đồng mẫu lớn. Ưu tiên bố trí ngân sách thông qua các chương trình dự án nhằm thúc đẩy các vùng nghèo, vùng khó khăn phát triển.

Nguyễn Phương