Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định rõ tiêu chí xác định thôn đặc biệt khó khăn, xã thuộc vùng dân tộc và miền núi giai đoạn 2012-2015; trách nhiệm của Uỷ ban Dân tộc và các bộ, ngành Trung ương cùng Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong tổ chức thực hiện.

Theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, thôn đặc biệt khó khăn phải có đủ 3 tiêu chí : tỷ lệ hộ nghèo và hộ cận nghèo từ 55% trở lên, trong đó tỷ lệ hộ nghèo phải từ 25% trở lên; có ít nhất 2 trong 3 yếu tố: Trên 80% lao động chưa qua đào tạo nghề; trên 50% số hộ không có nhà tiêu hợp vệ sinh; trên 30% số hộ thiếu nước sinh hoạt hợp vệ sinh; đồng thời có ít nhất 2 trong 3 điều kiện: trên 20% số hộ thiếu đất sản xuất; trên 50% diện tích đất canh tác có nhu cầu tưới tiêu nhưng chưa được tưới tiêu; có 1 trong 2 yếu tố: chưa có cán bộ khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư thôn, bản; dưới 10% số hộ làm nghề phi nông nghiệp; có đủ 2 điều kiện sau: chưa có đường giao thông từ thôn đến trung tâm xã được cứng hoá theo tiêu chí nông thôn mới; có ít nhất 1 trong 3 yếu tố: chưa đủ phòng học cho các lớp mẫu giáo theo quy định; trên 30% số hộ chưa có điện sinh hoạt; chưa có nhà sinh hoạt đạt chuẩn.

Đối với xã thuộc vùng dân tộc và miền núi, được xác định theo 3 khu vực: xã khu vực III là xã có điều kiện kinh tế-xã hội khó khăn nhất; xã khu vực II là xã có điều kiện kinh tế-xã hội còn khó khăn nhưng tạm thời đã ổn định; xã khu vực I là các xã còn lại.

Xã khu vực III là những xã phải có ít nhất 4 trong 5 tiêu chí: số thôn, bản đặc biệt khó khăn còn từ 35% trở lên (tiêu chí bắt buộc); tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo từ 45% trở lên, trong đó tỷ lệ hộ nghèo phải từ 20% trở lên; có ít nhất 3 trong 5 điều kiện sau: đường trục xã, liên xã chưa được nhựa hoá, bê tông hoá; còn ít nhất 1 thôn chưa có điện lưới quốc gia; chưa đủ phòng học cho lớp tiểu học hoặc các lớp học ở thôn theo quy định của Bộ Giáo dục-Đào tạo, trạm y tế xã chưa đạt chuẩn theo quy định của Bộ Y tế, nhà văn hoá xã chưa đạt chuẩn theo quy định của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch; đồng thời có ít nhất 2 trong 3 điều kiện sau: còn từ 30% số hộ chưa có nước sinh hoạt hợp vệ sinh, tỷ lệ lao động chưa qua đào tạo nghề trên 60%, trên 50% cán bộ chuyên trách, công chức xã chưa đạt chuẩn theo quy định; có ít nhất 2 trong 3 điều kiện: còn từ 20% số hộ trở lên thiếu đất sản xuất theo quy định, chưa có cán bộ khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư xã đạt chuẩn, dưới 10% số hộ làm nghề phi nông nghiệp.

Xã khu vực II phải đáp ứng có ít nhất 4 trong 5 tiêu chí: có dưới 35% số thôn, bản đặc biệt khó khăn (tiêu chí bắt buộc), tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo từ 20% đến dưới 45%, trong đó tỷ lệ hộ nghèo từ 10% đến dưới 20%; có ít nhất 2 trong 4 điều kiện sau: đường trục xã, liên xã đến thôn chưa được nhựa hoá, bê tông hoá, còn có thôn chưa có điện lưới, chưa có đủ phòng học cho lớp tiểu học hoặc các lớp học ở thôn theo quy định của Bộ Giáo dục-Đào tạo, trạm y tế xã chưa đạt chuẩn theo quy định của Bộ Y tế; có ít nhất 2 trong 3 điều kiện sau: có dưới 30% số hộ chưa có nước sinh hoạt hợp vệ sinh, tỷ lệ lao động chưa qua đào tạo nghề từ 30% đến dưới 60%, có từ 30% đến dưới 50% cán bộ chuyên trách, công chức xã chưa đạt chuẩn theo quy định; có ít nhất 1 trong 2 điều kiện: còn từ 10% đến dưới 20% số hộ thiếu đất sản xuất theo quy định, chưa có cán bộ khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư xã đạt chuẩn.

Xã khu vực I theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ là các xã còn lại thuộc vùng dân tộc và miền núi không phải xã khu vực II và xã khu vực III.

Theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban Dân tộc có trách nhiệm thành lập Hội đồng tư vấn giúp Bộ trưởng, Chủ nhiệm Uỷ ban Dân tộc xem xét, quyết định công nhận các thôn đặc biệt khó khăn, các xã khu vực I, II, III vùng dân tộc và miền núi; Quyết định công nhận thôn đặc biệt khó khăn, xã khu vực I, II, III vùng dân tộc và miền núi giai đoạn 2012-2015 và hướng dẫn thực hiện việc xác định vùng dân tộc và miền núi theo đúng quy định.

Các Bộ: Kế hoạch và Đầu tư; Tài chính, Lao động-Thương binh và Xã hội, Nội vụ, Giáo dục và Đào tạo, Y tế, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài nguyên và Môi trường, Giao thông vận tải, Văn hoá, Thể thao và Du lịch được giao trách nhiệm phối hợp với Uỷ ban Dân tộc hướng dẫn các địa phương triển khai thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương căn cứ theo các tiêu chí được quy định tại Quyết định này của Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Uỷ ban nhân dân cấp huyện, cấp xã điều tra thực tế, xác định thôn đặc biệt khó khăn, xã khu vực I, II, III vùng dân tộc và miền núi, giai đoạn 2012-2015; tổng hợp và báo cáo Uỷ ban Dân tộc xem xét, quyết định công nhận.

Trong Quyết định này của Thủ tướng Chính phủ cũng bãi bỏ Quyết định số 393/2005/QĐ-UBDT ngày 29/8/2005 của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Uỷ ban Dân tộc về việc ban hành quy định tiêu chí phân định vùng dân tộc thiểu số và miền núi theo trình độ phát triển.

Triển khai Quyết định số 30/2012/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tiêu chí xác định thôn đặc biệt khó khăn, xã thuộc vùng dân tộc và miền núi giai đoạn 2012-2015, Uỷ ban Dân tộc đã tổ chức một số cuộc hội thảo tham vấn nhằm hoàn thiện dự thảo Thông tư hướng dẫn về tiêu chí xác định thôn đặc biệt khó khăn, xã thuộc vùng dân tộc và miền núi giai đoạn 2012-2015, sớm trình lãnh đạo Uỷ ban phê duyệt và triển khai thực hiện.

PV