Theo Kế hoạch của Chính phủ, trong quý I/2013, Uỷ ban Dân tộc là cơ quan chủ trì phối hợp với các Bộ Nông nghiệp-Phát triển nông thôn, Tài nguyên-Môi trường, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Lao động-Thương binh và Xã hội, Uỷ ban nhân dân các tỉnh xây dựng Dự thảo các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về: "Chính sách hỗ trợ đất sản xuất, chuyển đổi nghề và nước sinh hoạt cho đồng bào dân tộc thiểu số nghèo, đời sống khó khăn giai đoạn 2012-2016"; "Chính sách hỗ trợ di dân thực hiện định canh định cư cho đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2013-2020"; "Chính sách đầu tư hỗ trợ ổn định dân cư đối với đồng bào dân tộc thiểu số di cư tự do".

Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì phối hợp với các Bộ, ngành liên quan nghiên cứu xây dựng chính sách hỗ trợ đất ở, giải quyết việc làm cho hộ dân tộc thiểu số nghèo đời sống khó khăn vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Trong quý II, Uỷ ban Dân tộc là cơ quan chủ trì phối hợp với các Bộ, ngành liên quan và Uỷ ban nhân dân các tỉnh xây dựng Dự thảo "Chính sách hỗ trợ hộ cận nghèo, hộ thoát nghèo ở các xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn vùng dân tộc và miền núi đến năm 2016 và định hướng đến năm 2020".

Bộ Nông nghiệp-Phát triển nông thôn được giao chuẩn bị nội dung, báo cáo Thủ tướng Chính phủ tổ chức Hội nghị sơ kết Chỉ thị 39/2004/CT-TTg về một số chủ trương, giải pháp tiếp tục khắc phục tình trạng dân di cư tự do.

Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan và Uỷ ban nhân dân các tỉnh xây dựng Thông tư hướng dẫn lập dự toán, quản lý, cấp phát, thanh quyết toán nguồn vốn ngân sách nhà nước để thực hiện chính sách pháp luật về đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số.

Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội phối hợp với các Bộ, ngành và Uỷ ban nhân dân các tỉnh báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả tiến hành rà soát, đánh giá công tác dạy nghề, giải quyết việc làm đối với đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2006-2012; Nghiên cứu xây dựng Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về chính sách đặc thù nhằm thúc đẩy đào tạo và giải quyết việc làm phi nông nghiệp cho lao động là người dân tộc thiểu số.

Bộ Quốc phòng xây dựng Kế hoạch trình Thủ tướng Chính phủ tổ chức Hội nghị tổng kết, đánh giá rút ra bài học kinh nghiệm hiệu quả từ việc thực hiện các khu kinh tế quốc phòng tại vùng dân tộc thiểu số và miền núi, đề xuất các giải pháp định canh định cư gắn với phát triển đất sản xuất.

Bộ Công an phối hợp với Uỷ ban nhân dân các tỉnh báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả rà soát, đánh giá tình hình quản lý hộ tịch hộ khẩu đối với đồng bào di cư ngoài kế hoạch trên địa bàn vùng dân tộc thiểu số và miền núi; đề xuất giải pháp quản lý đối tượng di cư tự do cả đầu đi và đầu đến.

Bộ Giao thông-Vận tải xây dựng báo cáo trình Thủ tướng Chính phủ kết quả rà soát quy hoạch xây dựng các công trình giao thông do Bộ Giao thông-Vận tải lập và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt có liên quan đến việc thu hồi đất ở, đất sản xuất của các hộ dân nói chung và hộ dân tộc thiểu số nói riêng

Trong quý III/2013, Bộ Nông nghiệp-Phát triển nông thôn xây dựng báo cáo trình Thủ tướng Chính phủ kết quả rà soát, đánh giá công tác thu hồi đất của các nông, lâm trường, tổ chức sử dụng kém hiệu quả, sai mục đích, đất gần khu dân cư để tạo quỹ đất giao cho các hộ dân tộc thiểu số sở tại đang thiếu đất, hoặc không có đất ở, đất sản xuất.

Bộ Tài nguyên-Môi trường chỉ đạo các địa phương hoàn thành việc phê duyệt quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất giai đoạn 2013-2015; Rà soát, nghiên cứu các nội dung liên quan trực tiếp đến đất ở, đất sản xuất cho vùng dân tộc thiểu số và miền núi, kiến nghị các nội dung cụ thể để hoàn thiện Luật Đất đai; Nghiên cứu, xây dựng văn bản hướng dẫn địa phương tổng hợp theo dõi tình hình quản lý, sử dụng đất ở, đất sản xuất cho vùng dân tộc thiểu số và miền núi; Thanh tra việc thực hiện pháp luật về đất đai, bảo vệ và phát triển rừng đối với nông, lâm trường trên địa bàn miền núi, biên giới và vùng dân tộc thiểu số báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội xây dựng Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về chính sách đặc thù nhằm thúc đẩy đào tạo và giải quyết việc làm phi nông nghiệp cho lao động là người dân tộc thiểu số.

Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổng hợp tình hình thực hiện quy hoạch dân cư, kế hoạch sử dụng đất nông, lâm nghiệp, quy hoạch các loại rừng trên địa bàn vùng dân tộc thiểu số, miền núi. Trên cơ sở quy hoạch đã được phê duyệt, các địa phương xây dựng phương án cụ thể để thực hiện chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất cho hộ dân tộc thiểu số còn thiếu đất hoặc chưa có đất để giải quyết trong giai đoạn 2013-2015 báo cáo Thủ tướng Chính phủ và các Bộ, ngành liên quan.

Trong quý IV/2013, Bộ Tài nguyên-Môi trường chủ trì cùng Bộ Nông nghiệp-Phát triển nông thôn và Uỷ ban nhân dân các tỉnh chỉ đạo hoàn thành cơ bản việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; Xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai trên địa bàn, nhất là khu vực đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo; Thanh tra việc giao đất, cho thuê đất, thực hiện quy hoạch, xây dựng các dự án, công trình có liên quan đến thu hồi đất ở, đất sản xuất nông, lâm nghiệp trên địa bàn miền núi, biên giới, vùng dân tộc thiểu số trong thời gian từ 2005-2012.

Uỷ ban nhân dân các tỉnh có trách nhiệm xây dựng các đề án thực hiện quy hoạch, xây dựng các dự án, công trình có liên quan đến thu hồi đất ở, đất sản xuất nông lâm nghiệp trên địa bàn miền núi, biên giới, vùng dân tộc thiểu số.

Kế hoạch của Chính phủ cũng giao cho Bộ Nông nghiệp-Phát triển nông thôn chủ trì phối hợp với các Bộ, ngành liên quan và Uỷ ban nhân dân các tỉnh xây dựng Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về chính sách "hậu tái định cư" đảm bảo ổn định cuộc sống và sản xuất trước mắt cũng như lâu dài, bền vững cho các đối tượng phải di chuyển, mất đất ở, đất sản xuất. Thời gian thực hiện trong quý II/2015.

Chính phủ phân công Uỷ ban Dân tộc là cơ quan chủ trì, làm đầu mối quản lý các chính sách dân tộc; phối hợp với các Bộ, ngành liên quan kiểm tra, rà soát việc thực hiện kế hoạch; tổng hợp tình hình, định kỳ báo cáo Thủ tướng Chính phủ về tiến độ, kết quả thực hiện kế hoạch của các Bộ, ngành và địa phương.

Kết quả giám sát năm 2012 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về thực hiện chính sách, pháp luật về đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số đã chỉ ra những tồn tại, bất cập, hạn chế trong công tác quản lý nhà nước, chỉ đạo thực hiện các chính sách về đất đai ở vùng dân tộc thiểu số, đó là: Công tác tổng hợp số liệu, rà soát, xác định đối tượng thụ hưởng chính sách còn hạn chế, gây khó khăn cho phê duyệt kế hoạch, xác định nguồn lực, lựa chọn giải pháp thực hiện; công tác tham mưu, hoạch định chính sách bị động, mang tính giải quyết tình thế; bố trí nguồn lực có biểu hiện dàn trải, chưa đảm bảo tiến độ; công tác chỉ đạo, hướng dẫn lập quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất còn hạn chế; thực hiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất còn vướng mắc; giải quyết di cư tự do lúng túng, thiếu bền vững; công tác khai hoang, phục hoá, định canh định cư, tái định cư gặp nhiều khó khăn, bất cập; thực hiện mục tiêu thu hồi đất từ các nông, lâm trường để tạo quỹ đất giao cho các hộ dân tộc thiểu số nghèo thiếu đất, không có đất sản xuất đạt kết quả thấp…

Vườn cao su của đồng bào DTTS Xã Đông Giang, Hàm Thuận Bắc(Bình Thuận)

- Từ năm 2002-2011, thông qua 7 chương trình, 333.995 hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo đã được hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, trong đó 148.059 hộ được hỗ trợ đất ở; 185.936 hộ được hỗ trợ đất sản xuất.

- Gần 30.000 tỷ đồng được đầu tư để thực hiện chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất.

- 53 tỉnh thực hiện chính sách đã xây dựng 405 đề án hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, sắp xếp, định canh, định cư, tái định cư cho đồng bào dân tộc thiểu số.

Có đất ở, đất sản xuất là điều kiện rất căn bản để các hộ dân tộc thiểu số nghèo vươn lên thoát nghèo, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội của địa phương và cả nước.

- Hiện còn trên 300.000 hộ dân tộc thiểu số nghèo thiếu và không có đất ở, đất sản xuất, gần bằng số hộ cần đầu tư của giai đoạn khởi đầu chính sách (2002-2008).
  

Chính sách đất đai là yếu tố quan trọng để giải quyết các vấn đề đói nghèo và bất ổn xã hội ở vùng dân tộc. Vì vậy Kế hoạch của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 539/NQ-UBTVQH 13 về kết quả giám sát việc thực hiện chính sách, phát luật về đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số đã thể hiện quyết tâm của Chính phủ sớm khắc phục những tồn tại, hạn chế đã được chỉ ra ngay từ năm 2013, nhằm đảm bảo cơ hội phát triển công bằng, bình đẳng, toàn diện và bền vững cho các nhóm dân tộc thiểu số đã được Hiến pháp 1992 công nhận.

Hải Minh