Điều 5 – Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 như sau:

1. Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là quốc gia thống nhất của các dân tộc cùng sinh sống trên đất nước Việt Nam.

2. Các dân tộc bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp đỡ nhau cùng phát triển; nghiêm cấm mọi hành vi kỳ thị, chia rẽ dân tộc.

3. Ngôn ngữ quốc gia là tiếng Việt. Các dân tộc có quyền dùng tiếng nói, chữ viết, giữ gìn bản sắc dân tộc và phát huy những phong tục, tập quán, truyền thống và văn hoá tốt đẹp của mình.

4. Nhà nước thực hiện chính sách phát triển toàn diện và tạo điều kiện để tất cả các dân tộc thiểu số phát huy nội lực, hoà nhập vào sự phát triển chung của đất nước.

Điều 5 Dự thảo được xác định là liên quan trực tiếp và điều tiết mối quan hệ chính trị-xã hội của các thành phần dân tộc, liên quan đến con người, các mối quan hệ giữa các dân tộc. Mọi quy định trong Điều 5 là định hướng để hình thành các văn bản luật để điều chỉnh vấn đề dân tộc và công tác dân tộc.

Góp ý vào Dự thảo, đa số các ý kiến đều tán thành quy định tại khoản 1. Một số ý kiến đề nghị chuyển khoản 1 Điều 5 thành khoản 2 của Điều 1 và viết lại thành “Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là quốc gia thống nhất của các dân tộc Việt Nam” nhằm bảo vệ quyền có Tổ quốc của 4 triệu đồng bào ta ở nước ngoài (bỏ cụm từ sinh sống”.

Có ý kiến đề nghị tại khoản 1, Điều 5 bổ sung từ “độc lập” thành “Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là quốc gia độc lập, thống nhất của các dân tộc cùng sinh sống trên đất nước Việt Nam”.

Tất cả các ý kiến đề nghị bỏ từ “đỡ” tại khoản 2 Điều này để thể hiện rõ sự giúp nhau giữa các dân tộc một cách hài hoà, tự nguyện; đưa đoạn 2 khoản này quy định thành một khoản riêng và bổ sung như sau: “Nghiêm cấm mọi hành vi kỳ thị, hẹp hòi dân tộc, chia rẽ khối đại đoàn kết các dân tộc”.

Có ý kiến đề nghị tại khoản 2 Điều 5 cần bổ sung cụm từ “Đồng bào” vào đầu câu và toàn bộ khoản 2 Điều 5 sẽ được viết lại là “Đồng bào các dân tộc bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp nhau cùng phát triển; nghiêm cấm mọi hành vi kỳ thị, chia rẽ dân tộc”.

Đề nghị bổ sung tại khoản 2 như sau: “Việt Nam là nước đa dân tộc, vấn đề dân tộc và đoàn kết các dân tộc có vị trí chiến lược lâu dài”.

Có ý kiến đề nghị bỏ cụm từ “và giúp đỡ nhau”, bổ sung thêm từ “phân biệt”, chia rẽ dân tộc.

Có ý kiến đề nghị đưa câu đầu của khoản 3 điều này sang điều 13 và sửa lại thành “Tiếng phổ thông là tiếng Việt” để đảm bảo sự thống nhất khi quy định về ngôn ngữ, quốc huy, quốc kỳ, quốc ca. Tuy nhiên, cũng có ý kiến đề nghị giữ nguyên quy định tại khoản 3 vì Điều này quy định về vấn đề dân tộc, không quy định chính sách dân tộc nên cần quy định tại Điều 5 để khẳng định quan điểm của Đảng, Nhà nước về vấn đề dân tộc. Đề nghị sửa đổi khoản 3 Điều này như sau: “Ngôn ngữ quốc gia là tiếng Việt. Nhà nước bảo đảm quyền dùng tiếng nói, chữ viết, giữ gìn bản sắc văn hoá, phong tục tập quán, truyền thống tốt đẹp của các dân tộc”. Quy định như vậy sẽ thể hiện được trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo vệ tiếng nói, chữ viết, giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, phong tục tập quán, truyền thống tốt đẹp của các dân tộc, đặc biệt là của các dân tộc thiểu số đang dần bị mai một, đồng hoá trong thời kỳ hội nhập kinh tế hiện nay.

Nhiều ý kiến đề nghị bổ sung 1 khoản vào sau khoản 3 của Điều này quy định: “Các dân tộc có quyền xác định và xác định lại tên gọi của dân tộc mình theo quy định của pháp luật”. Quy định này sẽ đảm bảo các dân tộc xác định tên gọi chính xác, phù hợp với dân tộc mình, tránh tình trạng một dân tộc gồm nhiều nhóm dân tộc như hiện nay trong khi các nhóm dân tộc đó có ngôn ngữ, bản sắc văn hoá, ý thức tự giác dân tộc riêng, đồng thời có cơ sở pháp lý để giải quyết vấn đề xác định dân tộc.

Các ý kiến đề nghị bổ sung, chỉnh sửa lại khoản 4 Điều này như sau: “Nhà nước dành nguồn ngân sách thích hợp đảm bảo xây dựng, thực hiện chính sách đầu tư phát triển toàn diện và tạo điều kiện để các dân tộc thiểu số phát huy nội lực, hoà nhập vào sự phát triển chung của đất nước”. Quy định như vậy sẽ rõ trách nhiệm của Nhà nước trong việc dành nguồn ngân sách thoả đáng đảm bảo thực hiện chính sách đầu tư cho các dân tộc thiểu số.

Một số ý kiến đề nghị bổ sung từ “ưu tiên đầu tư và” vào sau cụm từ “Nhà nước” ở khoản 4 để đảm bảo sự ưu tiên trong xây dựng và thực hiện chính sách đối với đồng bào dân tộc thiểu số. Bỏ cụm từ “phát huy nội lực” để đảm bảo tính toàn diện của chính sách; không bổ sung từ “ưu tiên” quy định như khoản 4 Dự thảo là đầy đủ.

Có ý kiến đề nghị đưa xây dựng Luật Dân tộc vào khoản 4 và quy định “Nhà nước xây dựng luật dân tộc, thực hiện chính sách phát triển toàn diện và tạo điều kiện để tất cả các dân tộc thiểu số phát huy nội lực, hoà nhập vào sự phát triển chung của đất nước”.

[Tạp chí dân tộc]

[TT: PLN]