Việc ban hành Danh mục các đơn vị hành chính xã, phường, thị trấn thuộc vùng khó khăn giai đoạn 2014 - 2015 làm căn cứ thực hiện chế độ, chính sách đặc thù để phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân, giảm sự chênh lệch về trình độ phát triển giữa các vùng trong cả nước, bảo đảm quốc phòng an ninh.

Quyết định số 1049/QĐ-TTg thay thế Quyết định số 30/2007/QĐ-TTg ngày 5/3/2007 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Danh mục các đơn vị hành chính thuộc vùng khó khăn và các Quyết định liên quan khác của Thủ tướng Chính phủ về việc công nhận các xã, phường, thị trấn thuộc vùng khó khăn.

Được biết, thời gian qua, căn cứ Quyết định số 30/2007/QĐ-TTg, Ủy ban Dân tộc và cơ quan làm công tác dân tộc các cấp đã có cơ sở thực hiện: Chương trình Phát triển kinh tế - xã hội đối với các xã vùng khó khăn; Chương trình Xây dựng trung tâm cụm xã; Chính sách định canh, định cư; Chính sách hỗ trợ nhà ở, đất ở, nước sinh hoạt cho các hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo; Chính sách hỗ trợ trực tiếp cho người dân thuộc hộ nghèo ở vùng khó khăn… Các Bộ, ngành căn cứ vào Danh mục các đơn vị hành chính thuộc vùng khó khăn đã xây dựng và triển khai các chính sách đặc thù đối với các lĩnh vực: Chính sách phụ cấp, khuyến khích, thu hút cán bộ y tế, giáo viên lên công tác ở các xã vùng khó khăn; chính sách cử tuyển cho học sinh dân tộc thiểu số khu vực khó khăn; chính sách tín dụng, ưu đãi cho vay vốn đối với vùng khó khăn, chính sách bảo hiểm… Các cơ quan quản lý cấp tỉnh, huyện cũng đã căn cứ vào danh mục vùng khó khăn để bố trí kinh phí, áp dụng các định mức đầu tư phù hợp với từng vùng. Trong điều kiện ngân sách nhà nước và địa phương còn hạn hẹp, việc xác định địa bàn khó khăn là cần thiết, để có chính sách cho từng khu vực và tập trung đầu tư giải quyết các vấn đề của từng vùng.

Việc triển khai các chương trình, chính sách trên địa bàn vùng khó khăn đã có những tác động lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền núi, vùng đồng bào dân tộc. Vùng khó khăn dần được ổn định, cơ cấu kinh tế từng bước chuyển dịch theo hướng sản xuất hàng hoá góp phần quan trọng vào việc thực hiện mục tiêu xóa đói giảm nghèo. Đời sống của một bộ phận đồng bào được cải thiện và nâng cao, cơ sở hạ tầng từng bước hoàn thiện, thu hút nhiều cán bộ về công tác tại vùng khó khăn. Sự nghiệp y tế, giáo dục, thông tin truyền thông, phát thanh - truyền hình phát triển nhanh; tỷ lệ trẻ em trong độ tuổi đi học đạt 95%, khống chế và thanh toán được các dịch bệnh chủ yếu như sốt rét, bướu cổ; tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng giảm nhanh, bản sắc văn hoá được giữ gìn và phát huy, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, biên giới quốc gia, khối đại đoàn kết dân tộc được tăng cường và củng cố.

Tuy nhiên, sau thời gian thực hiện, các quyết định làm cơ sở cho việc xây dựng Danh mục các đơn vị hành chính thuộc vùng khó khăn theo Quyết định số 30/2007/QĐ-TTg đã hết hiệu lực và được thay thế bằng Quyết định số 447/QĐ - UBDT ngày 19/9/2013 về việc công nhận thôn đặc biệt khó khăn, xã khu vực I, II, III thuộc vùng dân tộc và miền núi giai đoạn 2012 – 2015; Quyết định số 539/QĐ - TTg ngày 01/4/2013 phê duyệt danh sách xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo giai đoạn 2013 – 2015; các xã biên giới, xã an toàn khu được quy định tại Quyết định số 2405/QĐ-TTg ngày 10/12/2013 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Danh sách xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, xã an toàn khu vào diện đầu tư của Chương trình 135 năm 2014 và năm 2015. Điều này dẫn đến danh mục các đơn vị hành chính thuộc vùng khó khăn theo Quyết định 30/2007/QĐ-TTg không còn thống nhất với các Quyết định hiện hành. Mặt khác việc chia tách, sáp nhập đơn vị hành chính ở một số địa phương chưa được cập nhật vào Danh mục các đơn vị hành chính thuộc vùng khó khăn. Ngược lại một số xã không là địa bàn khó khăn sau khi chia tách nhưng chưa được rà soát đưa ra khỏi Danh mục dẫn đến khó khăn trong quá trình triển khai một số chính sách hỗ trợ đặc thù; một số nơi xảy ra hiện tượng thắc mắc, so bì giữa các đối tượng được thụ hưởng chính sách. Quyết định số 30/2007/QĐ-TTg cũng chưa có nguyên tắc để điều chỉnh và bổ sung các đơn vị hành chính thuộc vùng khó khăn vào Danh mục cho phù hợp với tình hình thực tế từng thời điểm. Xuất phát từ những lý do trên, cùng kiến nghị của các Bộ, ngành và địa phương, Ủy ban Dân tộc đã đề nghị và được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận ban hành Quyết định số 1049/QĐ-TTg thay thế Quyết định số 30/2007/QĐ-TTg về Danh mục các đơn vị hành chính thuộc vùng khó khăn.

       Hải Minh - Trí Dũng
(Tạp chí Dân tộc số 163, tháng 7/2014)
[NNL: DTH]