Để đến được bản Púng Bon, xã biên giới Pa Thơm, huyện Điện Biên, chúng tôi phải vượt qua chừng 5 km đường đầy ổ voi, dốc cao và trơn trượt. Sau hơn 2 giờ đồng hồ vật lộn, chúng tôi cũng đã đến được bản Púng Bon.

Theo Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã Pa Thơm, ông Quàng Văn Minh, đồng bào dân tộc Cống ở bản Púng Bon có 45 hộ, với 220 nhân khẩu sinh sống. Trên con đường đất chạy dọc bản, có vô số giàn phơi nông sản, rau củ. Bắp ngô được buộc từng chùm trên những chiếc gậy dài hong nắng khắp các ngả đường trong bản, ngô hiện diện trên cả góc bếp, hiên nhà, lan can... của từng gia đình. Đại úy, Chính trị viên phó Đồn biên phòng Pa Thơm Nguyễn Thanh Hoàng nói: “Bà con đã xong một mùa thu hoạch ngô. Cùng với sắn, ngô là loại cây có bột được bà con ở đây trồng nhiều”.

Trên con đường nhỏ và dốc dẫn về cuối bản, chúng tôi kịp nhận ra nét riêng trong kiến trúc ngôi nhà của người dân nơi đây. Nhà ở của người Cống thường là 2 tầng, làm bằng gỗ, mái lợp bằng ngói hoặc tấm lợp xi măng nhưng quy mô nhỏ hơn người Thái. Điều khác biệt với nhà người Thái là tầng dưới nhà người Cống lại được quây kín bằng thưng ván thành không gian sinh hoạt chính.

Trưởng bản Púng Bon, Lò Văn Tha cho biết: “Trước kia, các bản Púng Bon, Huổi Moi, Bom En đều là một bản có tên Pa Pum, từ năm 2000, sau khi chia tách, bản Pa Pum không còn nữa, Púng Bon trở thành một bản riêng biệt. Kinh tế bản Púng Bon lúc ấy khó khăn lắm, tuy đã có bản nhưng người dân sống chủ yếu dựa vào rừng, phụ thuộc vào rừng, có người còn mang theo cả vợ, con cái lên ở hẳn trên nương, trên núi. Đa phần, người dân làm nương sống ở rừng, ở núi cả một mùa rẫy mới về nhà một lần...”.

“Hiện nay bà con đã đủ ăn, đủ mặc, nhà cửa đã kiên cố rồi, đời sống dần dần cũng khá lên. Các cháu đến tuổi đi học đều được cha mẹ mua sắm sách vở, quần áo cho đến lớp... So với hơn 10 năm trước, Púng Bon giờ đã thay đổi nhiều”, Trưởng bản Tha khẳng định.

Đồng bào dân tộc Cống giờ đã biết “xuống núi” khai hoang, gieo trồng lúa ruộng, dần từ bỏ lối canh tác tra hạt, “gieo bay” trên núi cao như trước kia. Sau nhiều năm vất vả, bỏ công sức khai hoang, hiện cả bản đã có gần 10 ha lúa nước, trên 20 ha lúa nương, gần 10 ha cây có bột... đưa sản lượng lương thực bình quân của cả bản lên hơn 300 kg/người/năm. Nắm bắt được những kiến thức, khoa học kỹ thuật trong chăn nuôi, trồng trọt, người Cống ở Púng Bon đã biết trồng cây ăn quả trong vườn, chăn nuôi gia súc để tăng thêm thu nhập, lấy sức kéo.

Năm 2005, điện lưới quốc gia được đưa về, cả bản Púng Bon đã thật sự bừng sáng, nhu cầu vui chơi, hưởng thụ văn hóa, tinh thần của người dân được nâng lên. “Có điện, bản mình cũng nắm bắt các thông tin dễ hơn. Trẻ em có ánh sáng để học tập. Bản đã có 3 người đi học Trung học phổ thông ở ngoài thành phố. Nhờ có ti vi, nhiều người học được cách làm kinh tế thoát nghèo, mua sắm những vật dụng có giá trị mà trước đây người dân bản mình hằng mơ ước” - Trưởng bản Lò Văn Tha hồ hởi khoe.

Ông Nạ Văn Súc, Phó Bí thư Đảng ủy xã Pa Thơm cho biết: “Từ năm 2000 trở lại đây, bản mình đã thay đổi nhiều. Các công trình điện thắp sáng, cầu treo được hoàn thành và các chính sách hỗ trợ về cây trồng, vật nuôi, làm nhà ở cho người nghèo, hệ thống kênh mương thủy lợi... đã tạo nên những động lực để người dân tham gia phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo. Bà con rất phấn khởi khi nhận được sự quan tâm đó của Đảng, Nhà nước”.

Xuân Tiến