Sau 4 năm thực hiện, Quyết định 134 đã góp phần cải thiện đời sống cho một bộ phận đồng bào dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, do điều kiện tự nhiên không thuận lợi thiên tai lũ lụt, một số hộ dân tách hộ, chuẩn nghèo mới thay đổi nên tỉ lệ số hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo, đời sống khó khăn chưa được hưởng lợi từ các chính sách theo Quyết định 134 còn rất lớn. Năm 2009, tại Hội nghị tổng kết 4 năm thực hiện Quyết định 134, đồng chí Nguyễn Sinh Hùng, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ, nay là Chủ tịch Quốc hội đã kết luận giao cho Ủy ban Dân tộc xem xét. Nghiên cứu trình Thủ tướng Chính phủ tiếp tục kéo dài thời gian thực hiện các chính sách về hỗ trợ đất sản xuất, đất ở, nhà ở và nước sinh hoạt. Quyết định 1592 đã được ban hành nhằm kéo dài thời gian thực hiện các chính sách của Quyết định 134.

Quyết định 1592/QĐ-TTg của Chính phủ là chính sách hợp lòng dân, đáp ứng được sự mong đợi của các hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo, đời sống khó khăn; được nhân dân các địa phương hưởng ứng, đồng tình ủng hộ và tham gia thực hiện; từng bước tháo gỡ cho địa phương những khó khăn, bức bách về đất sản xuất, nước sinh hoạt. Qua đó, đồng bào rất phấn khởi, tin tưởng vào đường lối của Đảng và Nhà nước, tích cực tham gia vào công cuộc xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế xã hội.

Đến năm 2011, các địa phương đã triển khai thực hiện xây dựng được 780 công trình, đáp ứng nhu cầu nước sinh hoạt cho khoảng 27.300 hộ; thực hiện hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán cho 15.786 hộ; hỗ trợ 51 ha đất sản xuất cho các hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo. Do nguồn vốn năm 2011 ngân sách Trung ương phân bổ cho các địa phương để thực hiện Quyết định 1592 còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế, Ủy ban Dân tộc đã chỉ đạo các địa phương ưu tiên nguồn vốn tập trung triển khai thực hiện những nội dung cần thiết, khó khăn, bức xúc nhất để thực hiện trước. Các địa phương chủ yếu tập trung nguồn vốn năm 2011 cho việc hỗ trợ đầu tư xây dựng các công trình nước sinh hoạt tập trung và phân tán, đây là nội dung khó khăn, bức xúc nhất tại các địa phương.

Trong quá trình tổ chức thực hiện, các Bộ, ngành Trung ương đã có sự phối hợp chặt chẽ trong công tác chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra tình hình thực hiện; thống nhất những đề xuất, giải pháp thực hiện chính sách, kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho các địa phương trong quá trình tổ chức thực hiện. Các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương đã chủ động trong công tác thực hiện, cụ thể hóa các chính sách.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện Quyết định 1592 cũng gặp một số khó khăn như: Chính phủ ban hành Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 24/02/2011 về một số giải pháp kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội, một số tỉnh đã lúng túng trong công tác tổ chức triển khai thực hiện chính sách, nhất là việc xây dựng mới các công trình nước sinh hoạt tập trung; chính sách ban hành theo Quyết định 1592/QĐ-TTg tại thời điểm 2009 là phù hợp với tình hình thực tế giai đoạn đó nhưng đến năm 2011 mới được phân bổ vốn để thực hiện, do đó một số định mức chính sách không còn phù hợp do trượt giá, định mức hỗ trợ đất sản xuất 20 triệu đồng/hộ (trong đó: ngân sách Trung ương hỗ trợ 10 triệu đồng và được vay từ ngân hàng Chính sách 10 triệu đồng); mức hỗ trợ tối đa cho một công trình nước sinh hoạt tập trung là 1 tỉ đồng không còn phù hơp với điều kiện thực tế hiện nay. Nhu cầu xây dựng các công trình nước sinh hoạt của địa phương còn rất lớn, những công trình có vị trí thuận lợi đã được triển khai thực hiện theo Quyết định 134 giai đoạn 2004-2008, nay còn lại chủ yếu là các công trình có quy mô và tổng mức đầu tư trên 1 tỉ đồng nên rất khó khăn cho các địa phương trong quá trình tổ chức thực hiện; việc phân bổ vốn từ ngân sách Trung ương chưa đồng bộ giữa nguồn vốn đầu tư hỗ trợ và vốn vay từ ngân hàng Chính sách Xã hội.

Quyết định 1592 đã hết hiệu lực, tuy nhiên đối tượng thuộc diện được hưởng lợi từ chính sách này còn rất lớn. Trong thời gian tới cần tiếp tục kéo dài thời gian thực hiện Quyết định và sửa đổi, bổ sung chính sách cho phù hợp với tình hình thực tế hiện nay để thực hiện dứt điểm các nội dung còn lại của chính sách, từng bước tháo gỡ khó khăn cho đồng bào dân tộc.

Hoàng Tuyên