Trong căn nhà xây kiên cố rộng khoảng 60m², chị Giàng Thị Chở, dân tộc Nùng ở thôn Tùng Lâu thị trấn Mường Khương giãi bày: Chồng mất sớm, một mình nuôi hai con nhỏ nên tôi đã được nhà nước hỗ trợ nhà, Tết Nguyên đán Kỷ Sửu năm 2009 có lẽ là một trong những cái tết đáng nhớ nhất đối với ba mẹ con. Đó là tết đầu tiên tôi và các con được đón giao thừa trong ngôi nhà mới xây khang trang, thay cho ngôi nhà cũ xiêu vẹo vắng hơi ấm, vắng bàn tay chăm lo của người chồng, người cha… 

Cùng chung hoàn cảnh, anh Lù Ðức Lèng, dân tộc Nùng, hàng xóm nhà chị Chở tâm sự: "Nếu không có sự giúp đỡ của Nhà nước, không biết đến bao giờ gia đình tôi mới thoát cảnh "ngăn vách, bịt mái" mỗi khi trời mưa giá rét. Giờ đây có nhà vững chãi rồi, tôi chỉ phải lo cho các con ăn học mà thôi".

 Từ khi thực hiện Chương trình 30a (năm 2009) đến nay, huyện Mường Khương được đầu tư gần 232 tỷ đồng, trong đó, nguồn vốn do Chính phủ cấp là hơn 186,6 tỷ đồng, nguồn vốn ủng hộ của Ngân hàng Phát triển Việt Nam (BIDV) Chi nhánh Lào Cai là gần 45 tỷ đồng.

Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Mường Khương Nguyễn Chí Sử cho biết: Khó khăn lớn nhất của huyện là trình độ dân trí, trình độ sản xuất còn thấp và lạc hậu. Vì vậy, khi thực hiện Chương trình, huyện đã tập trung chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng tăng thu nhập trên một đơn vị diện tích canh tác. Thông qua chính sách hỗ trợ sản xuất từ nguồn vốn 30a, cơ cấu kinh tế của địa phương đã có sự chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, giảm tỷ trọng nông nghiệp. Trong nông nghiệp, đã hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung: Vùng cây lương thực (lúa Séng Cù, ngô lai hàng hóa,...), vùng cây ăn quả (dưa, chuối...) và vùng cây nguyên liệu thuốc lá. Cùng với cây dứa, cây chè... cây thuốc lá được đồng bào các dân tộc nơi đây gọi là cây xóa đói, giảm nghèo. Mường Khương cũng đã hỗ trợ cho hơn 2.000 hộ khoanh nuôi và trồng mới 14.000 ha rừng; hỗ trợ chăn nuôi gia súc; hỗ trợ chuyển đổi cây ngắn ngày, trồng cây ăn quả... Nhờ đó, đời sống của đồng bào các dân tộc trên địa bàn dần được đổi thay.

Sau 5 năm thực hiện Chương trình 30a ở Mường Khương, bức tranh đổi mới với sắc màu no ấm, mạnh giàu đã hiện hữu. Tốc độ tăng trưởng bình quân hằng năm đạt trên 13%; kết cấu hạ tầng ngày càng được hoàn thiện với 100% các xã có điện lưới quốc gia, trạm y tế, đường ô - tô đến trung tâm xã; 90% thôn bản có đường liên thôn; hệ thống thủy lợi bảo đảm tưới cho 85% diện tích đất ruộng; 80% số hộ nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh; tỷ lệ hộ nghèo giảm dần theo từng năm...

Phó Chủ tịch UBND huyện Mường Khương Phạm Bá Uyên đánh giá: “Thành công trong tổ chức thực hiện Nghị quyết 30a ở Mường Khương là nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, sự giúp đỡ kịp thời, hiệu quả của các bộ, ngành Trung ương, của tỉnh Lào Cai, sự nỗ lực, cố gắng trên tinh thần tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức của cấp ủy, chính quyền địa phương, sự đồng thuận vươn lên của đồng bào các dân tộc và sự ủng hộ, giúp đỡ của cộng đồng, doanh nghiệp đã tham gia ủng hộ nguồn lực cho chương trình”.

Tuy nhiên, trong số 3 huyện của tỉnh Lào Cai thực hiện Chương trình 30a, Mường Khương hiện vẫn là huyện có tỷ lệ hộ nghèo cao nhất. Năm 2013, tỷ lệ hộ nghèo của Mường Khương còn hơn 38% (4.612 hộ) trong khi huyện Si Ma Cai còn 36,06% và huyện Bắc Hà còn gần 35%. Bên cạnh những khó khăn đặc thù của huyện biên giới, vùng cao, quá trình thực hiện Chương trình 30a tại Mường Khương còn một số tồn tại: Công tác tuyên truyền, quán triệt Nghị quyết tuy đã triển khai nhưng hiệu quả còn thấp; một số nơi người dân chưa nắm đầy đủ các chính sách và mục tiêu đề ra; việc giao kế hoạch vốn sản xuất nông nghiệp của một số loại cây trồng chưa bảo đảm tính thời vụ nên ảnh hưởng đến việc thực hiện hỗ trợ cho mùa vụ. Về xuất khẩu lao động, do phần lớn lao động có trình độ văn hóa thấp nên chưa đáp ứng yêu cầu của những thị trường đòi hỏi chất lượng lao động cao như: Nhật Bản, Hàn Quốc...

Để thực hiện thành công mục tiêu giảm nghèo nhanh, bền vững cho đồng bào như mục tiêu Chương trình 30a đã đề ra, huyện tập trung tìm giải pháp khắc phục khó khăn, tháo gỡ tồn tại, hạn chế; tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông, tư vấn để bà con tiếp cận, nắm bắt nhanh các thông tin về lao động, việc làm, xuất khẩu lao động. Gắn việc thực hiện Chương trình 30a với thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới; đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào sản xuất; thực hiện tốt chính sách tín dụng đối với hộ nghèo, chính sách hỗ trợ 50% lãi suất thương mại cho các hộ phát triển sản xuất, ngành nghề; tăng cường vận động, kêu gọi và tiếp nhận các nguồn ủng hộ theo cam kết của các đơn vị, doanh nghiệp.

Thương Huyền
 (Tạp chí Dân tộc số 162, tháng 6/2014)
 [NNL: DTH]